Philip Roth. Portnoy's Complaint. New York: Fawcett Crest, 1985 (1969).

Ik ga alle boeken van Philip Roth lezen in mijn leven. Eerder besprak ik hier American pastoral, Everymanl, The dying animal en The plot against Americal. Ik las ook The human stain en Operation Shylock. Later dit jaar komt er naar verluidt weer een nieuwe roman, maar intussen probeer ik af en toe ook in te halen: er zijn al tientallen boeken verschenen die ik nog lezen moet.

Ik ben nu maar met Portnoy's Complaint begonnen, Roths beroemdste. Ik moet toegeven dat ik het vooral als een curiosum las, een vroeg werk waarin je thema's uit zijn latere werk weerspiegeld ziet. Zo wordt er ergens melding gemaakt van een zeer succesvolle oom die door de buurt als onjoods succesvol werd gezien — een thema in American pastoral. En ergens wordt terloops melding gemaakt van een Afro-jewish kapsel — iets wat in The human stain van groot belang wordt.

Als het boek op zichzelf had gestaan, als ik al niet een verklaard bewonderaar van Roth was geweest, had ik het misschien niet zo snel uitgelezen. Het is zo, hoe zal ik het zeggen, het is zo puberaal zoals de jaren zestig puberaal waren: een man van 33 die zich nog met zoveel woede afzet tegen zijn ouders. Wat mooi is aan de latere boeken van Roth, vind ik, is de totale compassie met andere mensen; die compassie ontbreekt hier. We zien het hele verhaal vanuit een egomane persoon.

Toch zet het verhaal ook wel aan het denken. Je leest weleens dat de problemen die sommige jonge immigranten in de Nederlandse samenleving hebben, vooral voortkomen uit het feit dat ze zien dat hun goedwillende hardwerkende vaders totaal geen respect krijgen in de samenleving, en misschien ook wel geen respect verdienen. Daarover gaat Portnoy's Complaint óók — het geeft misschien wel een uniek inkijkje in een dergelijke toestand.