Juan Rulfo. Pedro Páramo. Amsterdam: J.M. Meulenhoff, 2006 (1955)

Vertaling: J.Lechner

Alles loopt in elkaar over: droom en wakker zijn, dood en leven, het heden en verleden. Je kunt wel doen alsof dat niet zo is, veel mensen zijn heel succesvol om iedere dag te doen alsof de afbakeningen allemaal volkomen duidelijk zijn: met jou praat ik écht, en met jou dénk ik alleen maar te kunnen praten. Jij bent hier in levende lijve, maar jij bent allang het hoekje om – en wie het hoekje om zie ik niet meer.

Alleen sommige literatuur laat je voelen dat het niet zo is, hoe vloeibaar het eigenlijk is. Je moet er iets voor kunnen als lezer: de kunstmatige grenzen die je helpen het dagelijks leven overzichtelijk maken tijdelijk even te negeren. Pedro Páramo is een van de oerboeken in dit genre. Ik geloof dat ik zelfs tien jaar geleden dit boek nog niet had kunnen lezen, omdat ik het te onwerkelijk had gevonden. Wat ben ik nu toch oud en wijs! Ik zie nu in dat er een werkelijkheid wordt aangeraakt in deze flarden, deze vertelling in fragmenten.

Pedro Páramo is een man die niet kan accepteren dat anderen geen respect hebben voor zijn nooit erg duidelijk uitgesproken gevoelens, een man die de dood van zijn jeugdliefde niet kan verdragen, een man die alleen maar wil dat iedereen zich naar hem schikt, en een man die als dat alles niet gebeurt dan liever de dood zoekt, voor zichzelf en voor iedereen en die zo zijn dorp – een verhaal als dit kan zich alleen afspelen in een dorp, in de stad wordt de kans te groot dat er iemand komt en de magie doorbreekt – met zich meesleept de verstening in. En van wie een van de vele zonen die hij mogelijk verwerkt heeft hem na die dood komt opzoeken.

Gabriel García Marquez en José Luis Borges vonden Pedro Páramo een van  de belangrijkste boeken die ze kenden. Het lijkt me inderdaad een sleutel om de Latijns-Amerikaanse literatuur te kunnen begrijpen, te zien wat de ambities daar zijn en wat er op het spel staat. Ik ben blij dat ik het gelezen heb.